Jarosław Modzelewski w swej twórczości chętnie sięga do historii jako jednego z przejawów „tu i teraz”.

Teraźniejszość skorelowana jest z przeszłością. Przeszłość ukształtowała aktualną rzeczywistość wpisując się w nią na zawsze.

Obrazem „Pomnik Obrońcom-Zwycięzcom”, artysta podejmuje dialog z historią, cytując dzieło Bronisława Chromego- Pomnik Obrońców-Zwycięzców w Krynicy Morskiej. Rzeźba Chromego powstała w 1985 roku, czterdzieści lat po zakończeniu II Wojny Światowej, jako symbol tryumfu. Obraz Modzelewskiego pokazuje ujęcie monumentu, w którym jest on niejako fragmentem miejskiego pejzażu. Jednak w warstwie formalnej jawi się jako pełna napięcia scena post-batalistyczna.

Jarosław Modzelewski niegdyś przyznał, że „czasami z niewiadomych powodów maluje rzeźby albo pomniki”. Z perspektywy odbiorcy taki wybór może być o wiele bardziej zrozumiały- pomniki są przejawem Zeitgeista, są świadectwem tego, co w danym punkcie historycznym ma być społecznym d r o g o w s k a z e m pamięci. Malarstwo Jarosława Modzelewskiego natomiast również jest takim drogowskazem, choć dotyczy bardziej osobistych wzruszeń- różni się skalą odniesienia; jeśli monumenty są wyrazem zbiorowej potrzeby upamiętnienia, skali makro, to u Modzelewskiego jest to skala bardziej indywidualna, skupiona na oddziaływaniu na jednostkę.

Malarski pomnik w wykonaniu Modzelewskiego jest dojrzałą artystyczną konsekwencją poszukiwań środku wyrazu. Z wczesną twórczością artysty ma wiele wspólnych mianowników. Oddziałuje silnie nasyconą, niemal płaską plamą barwną; za redukcją kolorystyczną idzie synteza kształtów, tło natomiast jest jedynie sugestią „jakiejś” bliżej nieokreślonej przestrzeni. Jest w nim jednak poczucie ferworu walki i niemal organoleptyczne oddanie koloru krwi.

Kompozycja obrazu jest odwzorowaniem układu znanego z pomnika Chromego. Trzej bohaterowie- Zwycięzcy- stoją w tryumfalnej pozie, trzymając w uniesionych rękach symboliczne atrybuty- karabin (w skrócie perspektywicznym), miecz, zerwany łańcuch oraz laur. Na plecach mają husarskie skrzydła, które zamiast piór uzbrojone są w naboje lub bagnety. Postaci są monochromatyczne, co z jednej strony naśladuje rzeźbiarskie medium pierwowzoru, z drugiej zaś niejako stanowić może dodatkowy wątek, zamiast konkretnych osób pokazujac pomnikowy spiż. A zatem byłaby to już nie tyle relacja o historii, lecz opowieść o relacji  do historii.

Mimo niemal dwukolorowej palety barwnej, ograniczenia przedstawienia do trzech postaci i niczego poza nimi, obraz emanuje nastrojem powagi. Jest w nim coś doniosłego.  Jakby była to osobliwa opowieść o zwycięstwie, które nie potrzebuje przebrania w skomplikowane, bogate formy, bo staje się czystą formą,  w której patos – jako sposób mowienia o bohaterstwie- gra pierwszoplanową rolę.

Katarzyna Lewandowska
Galeria Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej

Jarosław Modzelewski, Pomnik Obrońcom- Zwycięzcom, tempera jajowa na płótnie, 135 x 160 cm, 2012 rok
Obraz w ofercie Galerii Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej