W Konstancinie-Jeziornej, w muzeum Villa La Fleur, trwa wystawa poświęcona fenomenowi Zakopanego.

Położone w dolinie u podnóża Tatr miasto w różnych momentach historii, z różnych przyczyn urastało do rangi legendy. W szczególny sposób przyciągało artystów, tworząc kolonię artystyczną. Była to jednak kolonia szczególna, bowiem nie poddawała się instytucjonalizacji, pozostając wpisana w czysty żywioł  gór. To z niego czerpali artyści. Majestat i powaga Tatr, surowość i piękno przyrody, a także folklor i wspaniała drewniana architektura i rzemiosło artystyczne, to główne czynniki składające się na Zakopiański genius loci. Do tego dochodziły także cechy górali- ludzi zbudowanych z cech skrajnych – dumy i pokory.

Fascynacja Podhalem rozszerzała się na kolejne kręgi. To tam toczyło się prawdziwe życie- artyści spotykali, dyskutowali, bawili się, a niekiedy wręcz szaleli razem. W tym zacnym i bardzo barwnym gronie szczególne miejsce zajmowali ludzie legendy: m.in. Stanisław Witkiewicz, Witkacy, Rafał Malczewski…  Odwiedzali domy przybyłych do Zakopanego kuracjuszy, którym doktor Tytus Chałubiński zalecał górskie pobyty. Obok przyjezdnych tworzyli artyści lokalni – górale kształcący się w szkole przemysłu drzewnego, zręczni cieśle i snycerze, którzy w swoich pracach łączyli niebywałą swadę z pewną naiwnością i niekiedy liryzmem. Wszystkiemu towarzyszyły intrygujące opowieści Sabały, który w słowach budował świat barwny, niezwykły i pełen tajemnic.

Podhalański tygiel zaowocował niezwykłą artystyczną profuzją. Powstawały obrazy, drzeworyty, rysunki, pastele, rzeźby czy przedmioty codziennego użytku. Wszystkie z dyskretnie zaznaczoną przynależnością do terytorium gór, ze wspomnieniem ruchów tektonicznych, które pozwoliły wypiętrzyć  się spektakularnym graniom, ale także stworzyły warunki dla zaistnienia wyjątkowej odrębności i niepowtarzalności lokalnej kultury.

Ekspozycja w Villi La Fleur jest bardzo ambitnym zamierzeniem wskazania na różnorodne źródła złożonego zakopiańskiego mitu. W opowieści tej towarzyszy aż około 300 obiektów, częściowo z kolekcji właścicieli Villi LA Fleur- Państwa Agnieszki i Marka Roeflerów, ale także z wypożyczeń z kilkunastu muzeów i kolekcji prywatnych w Polsce. Udało się stworzyć opowieść niejednoznaczną, polifoniczną, obdarzoną swoją energią. Pozwala ona niekiedy skonfrontować znane, powszechne motywy z ich głębszym, kulturowym znaczeniem- gdy poszukiwanie lokalnych inspiracji służyć miało także utworzeniu stylu umacniającego odrębność- czy inaczej mówiąc – niepodległość Polski.

Justyna Napiórkowska

Wystawa „Zakopane. Wyrzeźbione. Namalowane” przybliża losy współtworzonej przez miejscowych i przyjezdnych osady pod Tatrami, która u schyłku XIX w. ze szczególną mocą zaczęła przyciągać elity artystyczne i intelektualne. Miejscowość wkrótce okrzyknięto „duchową stolicą Polski”, „polskimi Atenami”. Kilka dekad później Rafał Malczewski uznał Zakopane za „pępek świata”, a Witkacy dostrzegł w nim wytwórnię specyficznego polskiego narkotyku zwanego „zakopianiną”. Dowodów na artystyczny ferment w Zakopanem odnajdziemy wiele. To nie tylko teksty literackie, ale także obrazy i rzeźby.

Trzon zorganizowanej przez Muzeum Villa La Fleur wystawy stanowią międzywojenne rzeźby powstałe w środowisku zakopiańskiej Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego. W ich kubizujących formach poszukujemy śladów mitu niesamowitej góralszczyzny, opowieści o tatrzańskiej przyrodzie i ludziach gór. Ale też fascynacji nowoczesnością, sportem i ruchem.

Wystawa ukazuje, że chociaż Zakopane z uwagi na swoje położenie było enklawą, to jednak sposób myślenia artystów z nim związanych, którzy w swych pracach chętnie łączyli tradycje regionalne z nowoczesnymi formami, bliski był doświadczeniom awangardy paryskiej. Przekonuje o tym zestawienie rzeźb twórców inspirujących się i związanych z Podhalem, w tym ołtarza Bożego Narodzenia Jana Szczepkowskiego, z pracami artystów reprezentujących Francję na Międzynarodowej Wystawie Nowoczesnych Sztuk Dekoracyjnych i Wzornictwa Przemysłowego z 1925 r. Kwestię tę obrazują także „zako-paryskie” poszukiwania Augusta Zamoyskiego.

Opowieść o zakopiańskim genius loci współtworzy, obok wspomnianych rzeźb, blisko setka obrazów autorstwa najważniejszych przedstawicieli polskiej sceny artystycznej końca XIX i 1. poł. XX w., w tym m.in.: Władysława Ślewińskiego, Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Witkiewicza, Zofii Stryjeńskiej, Leona Chwistka czy Witkacego. Szczególne miejsce wśród wystawianych obiektów zajmują szeroko reprezentowane prace Rafała Malczewskiego – w tym jego najważniejsze kompozycje, takie jak „Deszcz” czy „Auto na tle zimowego pejzażu”. Całość dopełniają fotografie, rzemiosło i historyczne publikacje.

Pokaz prac ze zbiorów Marka Roeflera, wzbogacony został o dzieła z wiodących państwowych kolekcji muzealnych oraz kolekcji prywatnych. W efekcie w Muzeum Villa la Fleur można podziwiać ponad 300 związanych z Zakopanem obiektów.

Wystawa czynna w czwartki, soboty i niedziele w godzinach 10:00-18:00.

Villa La Fleur 

Zakopane Wyrzeźbione, Wymalowane
Villa La Fleur
do  31 marca 2024
Wystawa czynna w czwartki, soboty i niedziele w godzinach 10:00-18:00.
Uwaga: wystawa zlokalizowana jest na poziomie -1 i jest dostępna tylko dla osób poruszających się samodzielnie po schodach.